Tương tự như các lĩnh vực dịch thuật và phương pháp biên dịch, kỹ thuật trong biên dịch cũng rất đa dạng và phong phú.
Hôm nay, chúng ta sẽ nói về các kỹ thuật trong biên dịch.
Sự khác biệt giữa phương pháp và kỹ thuật biên dịch là gì?
Phương pháp biên dịch là một phương pháp được áp dụng cho toàn bộ văn bản cần dịch, trong khi kỹ thuật biên dịch có thể thay đổi trong cùng một văn bản tùy thuộc vào các yếu tố ngôn ngữ cụ thể trong từng tình huống để dịch.
Phân loại cổ điển về quy trình biên dịch bắt nguồn từ năm 1958 trong công trình nghiên cứu của J. P. Vinay và J. Darbelnet. Bao gồm bảy nhóm phân loại:
Nhìn cận cảnh bàn phím máy tính với quốc kỳ của các quốc gia trên thế giới trên các phím và nút dịch
1. DỊCH VAY MƯỢN
Vay mượn là một kỹ thuật dịch thuật liên quan đến việc sử dụng cùng một từ hoặc cách diễn đạt trong văn bản gốc và văn bản đích. Từ hoặc cách diễn đạt được vay mượn thường được viết bằng chữ in nghiêng. Đây là về biện pháp thể hiện lại nội dung diễn đạt như trong văn bản gốc. Theo cách này, kỹ thuật dịch này không hoàn toàn là biên dịch…
Ví dụ: Gã cao bồi đó đang đội chiếc mũ sombrero màu đen và mặc quần bombacha.
2. CALQUE – DỊCH SAO PHỎNG
Khi áp dụng phương pháp dịch sao phỏng calque, biên dịch đang tạo ra hoặc sử dụng một từ mới trong ngôn ngữ đích nhưng vẫn giữ nguyên cấu trúc của ngôn ngữ nguồn.
Ví dụ: Từ tiếng Đức handball được dịch sao phỏng sang tiếng Tây Ban Nha thành balonmano. Hoặc thuật ngữ tiếng Anh skyscraper dịch sang tiếng Pháp là gratte-ciel hoặc rascacielos bằng tiếng Tây Ban Nha.
3. DỊCH NGUYÊN VĂN
Kỹ thuật này còn thường được gọi là dịch nghĩa đen hoặc dịch từ đối từ (word-for-word translation). Có nghĩa là hàm ý trong văn bản ở ngôn ngữ nguồn được dịch chính xác sang ngôn ngữ đích. Theo Vinay và Darbelnet, dịch nguyên văn chỉ có thể áp dụng với các ngôn ngữ gần gũi sâu sắc về mặt văn hóa. Phải đảm bảo văn bản ở ngôn ngữ đích vẫn giữ nguyên cú pháp, ý nghĩa và cùng văn phong văn bản gốc.
Ví dụ: Quelle heure est-il? ⇒ Mấy giờ rồi?
4. CHUYỂN ĐỔI TỪ LOẠI
Chuyển đổi từ loại liên quan đến việc chuyển đổi một từ loại ngữ pháp này sang một loại khác mà không làm thay đổi ý nghĩa của văn bản. Kỹ thuật dịch thuật này làm xuất hiện sự thay đổi trong cấu trúc ngữ pháp.
Ví dụ: Tổng thống nghĩ rằng ⇒ Selon le Président
5. MODULATION – DỊCH BIẾN ĐIỆU
Dịch biến điệu là về việc thay đổi hình thức của văn bản thông qua sự thay đổi trong ngữ nghĩa hoặc quan điểm.
Ví dụ: Có lẽ bạn nói đúng. ⇒ Tu n’as peut-être pas tort.
6. DỊCH TƯƠNG ĐƯƠNG HOẶC SÁNG TẠO
Đây là một kỹ thuật dịch thuật sử dụng cách diễn đạt hoàn toàn khác để truyền tải củng một nội dung. Thông qua kỹ thuật này, tên của các tổ chức, thán từ, thành ngữ hoặc tục ngữ có thể được dịch sang các ngôn ngữ khác.
Ví dụ: Chat échaudé craint l’eau froide. ⇒ Chim phải đạn sợ cành cong.
7. ADAPTATION – DỊCH THOÁT Ý
Dịch thoát ý cũng có nghĩa thay thế hoặc tìm kiếm những cách diễn đạt tương đương về mặt văn hóa trong văn bản gốc bằng nội dung phù hợp hơn với văn hóa của ngôn ngữ đích. Điều này giúp biên dịch tạo ra một bản dịch thân thiện, quen thuộc và toàn diện hơn với người đọc.
Thí dụ: bóng chày ⇒ bóng đá
Từ những năm sáu mươi, một số tác giả (Michel Ballard, Hélène Chuquet, Michel Paillard, v.v.) đã thiết lập các phương pháp dịch thuật khác, chẳng hạn như giải thích (cung cấp những chi tiết cụ thể để giải thích trong văn bản ở ngôn ngữ đích), cụm từ cố định (sử dụng tổ hợp các từ thường đi cùng nhau trong ngôn ngữ đích) và bù trừ (một ám chỉ không xuất hiện rõ trong một phần của văn bản nguồn, nhưng được thể hiện trong văn bản đích).
Xem thêm:
Khám phá xem công nghệ đã thay đổi ngành dịch thuật như thế nào?
